Celem tego artykułu jest przybliżenie Państwu zagadnień związanych z małżeńskimi ustrojami majątkowymi, dla ułatwienia sformułowanych w formie pytań i odpowiedzi. Wiele dodatkowych zagadnień z tym związanych omawiamy lub rozwijamy również w innych naszych artykułach, w szczególności polecamy artykuły dotyczące małżeńskiej umowy majątkowej (intercyzy), podziału majątku małżeńskiego, składu majątków wspólnych i odrębnych małżonków, rozliczenia nakładów z majątków osobistych małżonków na majątek wspólny. Mamy nadzieję, że lektura pozwoli Ci uporządkować myśli i sformułować pytania, na które chętnie Ci odpowiemy podczas spotkania w Kancelarii.
KIEDY POWSTAJE I NA CZYM POLEGA USTAWOWY USTRÓJ MAJĄTKOWY?
Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.
W JAKI SPOSÓB MOŻNA ZMODYFIKOWAĆ USTAWOWY USTRÓJ MAJĄTKOWY?
Ustawowy ustrój majątkowy może być zmodyfikowany na dwa podstawowe sposoby. W drodze umowy zawartej przez małżonków (intercyza) lub na skutek orzeczenia sądu.
JAKI MODEL USTROJU MAJĄTKOWEGO MOŻNA WPROWADZIĆ MAŁŻEŃSKĄ UMOWĄ MAJĄTKOWĄ (INTERCYZĄ)?
W drodze małżeńskiej umowy majątkowej można wprowadzić trzy podstawowe ustroje majątkowe: rozszerzoną wspólność majątkową, ograniczoną wspólność majątkową, rozdzielność majątkową oraz rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków.
W przypadku wspólności majątkowej mówi się o tzw. trzech masach majątkowych – tj. majątku wspólnym oraz osobistych każdego z małżonków. Wszystko co małżonkowie kupili w czasie trwania małżeństwa, bez znaczenia czy razem czy osobno, wchodzi do ich majątku wspólnego. Ponadto, wchodzą jeszcze dochody z majątku wspólnego jak i osobistego, wynagrodzenie za pracę, środki zgromadzone, kwoty składek.
NA CZYM POLEGA ROZSZERZONA WSPÓLNOŚĆ MAJĄTKOWA?
Majątek, który nabył jeden z małżonków przed zawarciem związku małżeńskiego wchodzi w skład majątku wspólnego. Uwaga! Nie jest to niekończące się rozszerzanie na wszystkie możliwe składniki majątkowe. Ustawodawca ograniczył możliwość rozszerzenia na: przedmioty majątkowe z tytułu darowizny, dziedziczenia zapisu, prawa niezbywalne, prawa majątkowe, wierzytelności z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała i zadośćuczynienie za doznaną krzywdę, niewymagalne jeszcze wierzytelności za wynagrodzenie za pracę, prawa majątkowe wynikające z umowy spółki cywilnej.
NA CZYM POLEGA OGRANICZONA WSPÓLNOŚĆ MAJĄTKOWA?
Jak podpowiada nam sama nazwa, z majątku wspólnego wyłącza się niektóre składniki i które przesuwane są do majątku osobistego każdego z małżonków.
NA CZYM POLEGA ROZDZIELNOŚĆ MAJĄTKOWA?
Słynna i zasłyszana z wielu filmów klasyczna intercyza. Może powstać w drodze umowy, która musi być w formie aktu notarialnego, ale również może z mocy prawa przez orzeczenie sądowe, na mocy którego sąd wprowadzi przymusowy ustrój rozdzielności.
W tym ustroju małżeńskim nie istnieje małżeńska wspólność majątkowa. Są dwa odrębne majątki każdego z małżonków.
NA CZYM POLEGA ROZDZIELNOŚĆ MAJĄTKOWA Z WYRÓWNANIEM DOROBKÓW?
Jest to ustrój majątkowy łączący w sobie zalety wspólności majątkowej oraz rozdzielności majątkowej. W trakcie trwania małżeństwa każda ze stron dysponuje własnym odrębnym majątkiem co redukuje ryzyko odpowiedzialności za ewentualne długi współmałżonka. W momencie podziału majątku np. po ustaniu małżeństwa następuje wyrównanie dorobków, na skutek czego małżonek, który ma mniejszy majątek dorobkowy może żądać od drugiego małżonka wyrównania dorobku, a więc w konsekwencji podział staje się równy.
CZYM JEST DOROBEK PODLEGAJĄCY WYRÓWNANIU?
Dorobek jest to nadwyżką majątkowa nad stanem majątkowym istniejącym w momencie zawierania małżeńskiej umowy majątkowej. Oblicza się go na stan majątku z chwili ustania rozdzielności majątkowej. W trakcie podziału majątku małżeńskiego, małżonek który ma mniejszy majątek dorobkowy, może żądać od drugiego małżonka wyrównania tych dorobków.
CZYM JEST PRZYMUSOWY USTRÓJ MAJĄTKOWY?
Przymusowy ustrój majątkowy jest to sądowe wprowadzenie między małżonkami rozdzielności majątkowej. Może on powstać w drodze orzeczenia sądu na żądanie jednego z małżonków albo z mocy prawa.
KTO MOŻE ŻĄDAĆ WPROWADZENIA PRZYMUSOWEGO USTROJU MAJĄTKOWEGO?
Wprowadzenia przymusowego ustroju majątkowego może żądać z ważnych powodów każdy ze współmałżonków lub wierzyciel jednego z małżonków, jeżeli uprawdopodobni, że zaspokojenie wierzytelności stwierdzonej tytułem wykonawczym wymaga dokonania podziału majątku wspólnego małżonków.
W KTÓRYM MOMENCIE POWSTAJE PRZYMUSOWY USTRÓJ MAJĄTKOWY?
Rozdzielność majątkowa powstaje z dniem oznaczonym w wyroku, który ją ustanawia. W wyjątkowych wypadkach sąd może ustanowić rozdzielność majątkową z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa, w szczególności, jeżeli małżonkowie żyli w rozłączeniu.
KIEDY ROZDZIELNOŚĆ MAJĄTKOWA POWSTAJE Z MOCY PRAWA BEZ ODRĘBNEGO ORZECZENIA SĄDU?
Rozdzielność majątkowa powstaje z mocy prawa, w razie ubezwłasnowolnienia , ogłoszenia upadłości jednego z małżonków, separacji lub rozwodu. Z momentem zaistnienia tych zdarzeń rozdzielność majątkowa powstaje z urzędu i nie musi być potwierdzana żadną dodatkową czynnością.
