Celem poniższego artykułu jest przybliżenie Państwu zagadnień związanych z tematem, jakim są pozytywne przesłanki orzeczenia rozwodu , dla ułatwienia sformułowanych w formie pytań i odpowiedzi. Wiele dodatkowych zagadnień z tym związanych omawiamy lub rozwijamy również w innych naszych artykułach, w szczególności polecamy artykuły dotyczące ograniczenia władzy rodzicielskiej lub reprezentacji dziecka. Mamy nadzieję, że lektura pozwoli uporządkować myśli i sformułować pytania, na które chętnie odpowiem podczas spotkania w Kancelarii.
CZYM JEST ROZWÓD?
Rozwód jest jedną z głównych instytucji prawa rodzinnego i polega na rozwiązaniu istniejącego związku małżeńskiego przez odpowiedni sąd.
POZYTYWNA PRZESŁANKA ORZECZENIA ROZWODU – ZUPEŁNY I TRWAY ROZKŁAD POŻYCIA MAŁŻEŃSKIEGO
Jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia, każdy z małżonków może żądać, ażeby sąd rozwiązał małżeństwo przez rozwód.
W JAKICH SYTUACJACH ROZWÓD JEST NIEDOPUSZCZALNY POMIMO ZUPEŁNEGO I TRWAŁEGO ROZKŁADU POŻYCIA ?
- jeżeli wskutek niego miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków albo jeżeli z innych względów orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
- jeżeli żąda go małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia, chyba że drugi małżonek wyrazi zgodę na rozwód albo że odmowa jego zgody na rozwód jest w danych okolicznościach sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.
CZYM JEST POŻYCIE MAŁŻEŃSKIE ?
Zgodnie orzecznictwem Sądu Najwyższego pożycie małżeńskie wyraża się w szczególnego rodzaju wspólnocie duchowej, fizycznej i gospodarczej.
Warto zauważyć, że rozkład pożycia małżeńskiego jest procesem rozciągniętym w czasie, a nie zdarzeniem jednorazowym.
JAKIE SĄ PRZYCZYNY ROZKŁADU POŻYCIA ?
Ustawodawca nie uregulował katalogu przyczyn rozkładu pożycia małżeńskiego. Wskazuje się jednak na przyczyny zawinione oraz niezawinione.
Do zawinionych przyczyn rozkładu pożycia małżeńskiego zaliczyć można m. in.:
- agresję;
- alkoholizm i inne nałogi;
- groźbę;
- nieetyczne postępowanie;
- niewierność;
- niegospodarność;
- odmowę wzajemnej pomocy;
- nieporozumienia na tle seksualnym;
- odmowę współżycia płciowego;
- zaniedbywanie małżonka i rodziny;
- zły stosunek do rodziny współmałżonka.
Za niezawinione przyczyny rozkładu pożycia małżeńskiego uważa się m.in.:
- chorobę;
- chorobę psychiczną i niedorozwój umysłowy;
- niedobór seksualny;
- niezgodność charakterów i umysłowości.
Istnieją również przyczyny rozkładu pożycia małżeńskiego, które można uznać zarówno za niezawinione, jak i zawinione, należą do nich m. in.:
- bezpłodność;
- niewłaściwe zachowanie się rodziny współmałżonka;
- różnica światopoglądów;
- różnica wieku;
- wady oświadczenia woli.
Badania socjologiczne i aktowe wykazały, że w praktyce głównymi przyczynami rozkładu pożycia małżeńskiego są: niewierność, alkoholizm i inne nałogi, niezgodność charakterów. W dalszej kolejności badacze wskazują na: dłuższą nieobecność w domu, nieporozumienia finansowe oraz naganny stosunek do członków rodziny.
NA CZYM POLEGA ZUPEŁNOŚĆ ROZKŁADU POŻYCIA ?
Rozkład jest zupełny, jeżeli pożycie małżeńskie ustało na wszystkich jego płaszczyznach. Zupełny rozkład pożycia przejawia się ustaniem małżeńskiej więzi duchowej , fizycznej oraz gospodarczej.
CZYM JEST WIĘŹ DUCHOWA (UCZUCIOWA/ EMOCJONALNA/ PSYCHICZNA)?
Podstawową więzią składającą się na wspólne pożycie małżeńskie jest więź duchowa.
Więź duchowa to pozytywne uczucia łączące małżonków, zaufanie, szczerość, wzajemna pomoc, zaangażowanie w sprawy drugiej osoby, lojalność, respektowanie wzajemnych słabości czy gotowość do ustępstw i kompromisów.
USTANIE WIĘZI DUCHOWEJ PO STRONIE JEDNEGO Z MAŁŻONKÓW
Rozkład pożycia może nastąpić nie tylko, gdy więź duchowa ustała po stronie obojga małżonków, lecz także wyłącznie jednego z nich.
PRZEBACZENIE JAKO ELEMENT ISTNIENIA WIĘZI DUCHOWEJ
Przebaczenie powinno być brane pod uwagę przy badaniu rozkładu pożycia. Może świadczyć o istnieniu między małżonkami więzi uczuciowej. Przebaczenie nie może jednak wyłączać dopuszczalności orzeczenia rozwodu, jeżeli faktycznie istnieje zupełny i trwały rozkład pożycia małżeńskiego.
CZYM JEST WIĘŹ FIZYCZNA ?
Więź fizyczna oznacza utrzymywanie współżycia płciowego, przy uwzględnieniu wieku oraz stanu psychicznego i fizycznego każdego z małżonków.
Zanik tej więzi może być przejawem zupełnego rozkładu pożycia małżonków, aczkolwiek może mieć również charakter usprawiedliwiony (np. ze względu na podeszły wiek, przebywanie w zakładzie zamkniętym, długotrwały wyjazd służbowy ).
CZYM JEST WIĘŹ GOSPODARCZA (MATERIALNA)?
Więź gospodarcza przejawia się we wspólnym prowadzeniu przez małżonków gospodarstwa domowego oraz zapewnieniu równej stopy życiowej dla każdego z małżonków.
Na ogół przejawia się we wspólnym zamieszkaniu, posiadaniu wspólnego majątku, prowadzeniu jednego gospodarstwa domowego, a także przygotowywaniu i wspólnym spożywaniu posiłków.
WIĘŹ GOSPODARCZA A ROZDZIELNOŚĆ MAJĄTKOWA
Zmiana ustroju majątkowego – ze wspólności ustawowej na rozdzielność majątkową – nie może być przyjmowana jako zerwanie więzi gospodarczej (więź gospodarcza w prawidłowo funkcjonującym małżeństwie jest zachowana niezależnie od ustroju majątkowego, w jakim funkcjonują małżonkowie)
[wyr. SA w Białymstoku]
ISTNIENIE JEDYNIE WIĘZI GOSPODARCZEJ
Jeżeli przy zupełnym braku więzi duchowej i fizycznej pozostały pewne elementy więzi gospodarczej, rozkład pożycia może być mimo to uznany za zupełny, jeśli utrzymanie elementów więzi gospodarczej (np. wspólnego mieszkania) wywołane zostało szczególnymi okolicznościami.
Takie szczególne okoliczności to przede wszystkim istnienie ograniczonej więzi gospodarczej między małżonkami, wynikającej z konieczności zajmowania tego samego mieszkania i ponoszenia w związku tym wspólnych opłat (w tym świadczeń z tytułu umowy kredytu).
NA CZYM POLEGA TRWAŁOŚĆ ROZKŁADU POŻYCIA?
Trwałość rozkładu pożycia można stwierdzić dopiero, gdy rozkład jest już zupełny. W świetle orzecznictwa SN, rozkład pożycia jest trwały, gdy brak jest perspektyw (widoków) powrotu małżonków do wspólnego pożycia.
JAK BADA SIĘ TRWAŁOŚĆ ROZKŁADU POŻYCIA?
Pomocne przy badaniu trwałości rozkładu pożycia może okazać się porównanie czasu prawidłowego funkcjonowania małżeństwa z czasem życia małżonków w rozłączeniu. Zasady doświadczenia życiowego wskazują, że im dłużej trwało wspólne życie, tym większe jest prawdopodobieństwo, że ewentualne nieporozumienia nie doprowadzą do trwałego rozkładu pożycia.
KRÓTKOTRWAŁE MAŁŻEŃSTWO W MŁODYM WIEKU A ROZKŁAD POŻYCIA
SN stwierdził, że „w świetle art. 56 § 1 KRO krótki upływ czasu od daty zawarcia związku małżeńskiego przez osoby w młodym wieku i krótki stosunkowo okres rozkładu pożycia nie wyłączają samo przez się orzeczenia rozwodu z uzasadnieniem, że rozkład pożycia z tych względów nie jest zupełny i trwały, jeżeli poza tym nie wchodzi w grę żadna z negatywnych przesłanek rozwodu. W konkretnej bowiem sytuacji życiowej małżonków można z dużym stopniem prawdopodobieństwa stwierdzić, że więź fizyczna, psychiczna i gospodarcza nie ma szans rozwoju w przyszłości, mimo że niewiele czasu upłynęło od zawarcia małżeństwa i rozejścia się stron”.
