Celem tego artykułu jest przybliżenie Państwu zagadnień związanych z tematem, jakim jest władza rodzicielska małoletnich rodziców, dla ułatwienia sformułowanych w formie pytań i odpowiedzi. Wiele dodatkowych zagadnień z tym związanych omawiamy lub rozwijamy również w innych naszych artykułach, w szczególności polecamy artykuły dotyczące ograniczenia władzy rodzicielskiej lub reprezentacji dziecka. Mamy nadzieję, że lektura pozwoli uporządkować myśli i sformułować pytania, na które chętnie odpowiem podczas spotkania w Kancelarii.
KOMU PRZYSŁUGUJE WŁADZA RODZICIELSKA?
Władza rodzicielska przysługuje tylko pełnoletnim rodzicom dziecka. Małoletni rodzice nie posiadają władzy rodzicielskiej nad swoim dzieckiem.
DLACZEGO MAŁOLETNI RODZICE NIE MAJĄ PRZYZNANEJ WŁADZY RODZICIELSKIEJ?
Nieprzyznanie małoletnim rodzicom władzy rodzicielskiej tłumaczone jest z jednej strony tym, że ci małoletni rodzice sami pozostają pod władzą rodzicielską swoich rodziców. Ponadto, tłumaczy się to tym, że osoba sprawująca pieczę nad dzieckiem sama powinna posiadać odpowiednie doświadczenie życiowe oraz możliwość podejmowania rozsądnych decyzji, a pełnoletność stanowi właściwe kryterium oceny.
DLACZEGO PEŁNOLETNOŚĆ STANOWI WŁAŚCIWE KRYTERIUM OCENY?
Chodzi tu o fakt, że z dniem uzyskania pełnoletności nabywa się pełną zdolność do czynności prawnych, przestaje się samemu być pod władzą rodzicielską, a ponadto nabywa się prawo do decydowania o samym sobie, zaciąganiu zobowiązań itp.
CZY MOŻNA NABYĆ ZDOLNOŚĆ DO CZYNNOŚCI PRAWNYCH W INNY SPOSÓB NIŻ PRZEZ UKOŃCZENIE 18 ROKU ŻYCIA?
Zdarzają się takie sytuacje i dotyczą tylko kobiet. Sąd opiekuńczy z ważnych powodów może zezwolić na zawarcie małżeństwa kobiecie, która ukończyła 16 lat, gdy z okoliczności wynika, że zawarcie małżeństwa będzie zgodne z dobrem założonej rodziny. Ważne powody z reguły związane są z ciążą kobiety.
Małżeństwo jest dla kobiety drogą do wcześniejszego uzyskania pełnoletności i tym samym władzy rodzicielskiej nad swoim małoletnim dzieckiem.
KIEDY MAŁOLETNI RODZICE UZYSKUJĄ WŁADZĘ RODZICIELSKĄ?
Małoletni rodzice uzyskują władzę rodzicielską z chwilą, gdy odpadną przeszkody w jej sprawowaniu, czyli z dniem uzyskania pełnoletności. O ile u matki ta władza rodzicielska nadawana jest automatycznie, tak inaczej się sprawa ma z ojcem.
W JAKI SPOSÓB OJCIEC NABYWA WŁADZĘ RODZICIELSKĄ?
Małoletni ojciec, aby uzyskać władzę rodzicielską po osiągnięciu pełnoletności musi uznać ojcostwo albo uzyskać prawomocne orzeczenie o sądowym ustaleniu ojcostwa. Jeżeli pełnoletni ojciec uznał ojcostwo, gdy kobieta była w ciąży, to uzyska władzę rodzicielską z chwilą urodzenia się dziecka.
KTO SPRAWUJE WŁADZĘ RODZICIELSKĄ NAD MAŁOLETNIM DZIECKIEM, JEŻELI RODZICE TEŻ SĄ MALOLETNI?
Władzy rodzicielskiej nikt poza rodzicami wykonywać nie może, dlatego w przypadku gdy żadnemu z nich ona nie przysługuje, ustanawia się dla dziecka opiekę. Opieka taka jest surogatem władzy rodzicielskiej i polega na sprawowaniu pieczy nad osobą i majątkiem dziecka, a także na jego reprezentowaniu.
KTO I W JAKI SPOSÓB USTANAWIA OPIEKĘ?
Ustanawianie i kontrolowanie opieki jest zadaniem sądu, który może to czynić z urzędu.
KTO POWINIEN ZOSTAĆ OPIEKUNEM MAŁOLETNIEGO?
Opiekunem małoletniego powinna pozostać ustanowiona osoba wskazana przez ojca lub matkę, chyba że sąd uzna, że z uwagi na dobro dziecka nie może ona pełnić obowiązków, wówczas opiekunem powinna zostać ustanowiona osoba wybrana spośród krewnych lub innych bliskich osób.
CO W SYTUACJI, GDY BRAK JEST OSÓB BLISKICH W RODZINIE?
Jeżeli brak jest takich osób, które mogłyby opiekę sprawować, sąd opiekuńczy zwraca się o wskazanie odpowiedniej osoby do właściwej jednostki organizacyjnej pomocy społecznej lub do organizacji społecznej, do której należy piecza nad małoletnimi.
CZEGO RODZICE NIE MOGĄ ROBIĆ W ZWIĄZKU Z BRAKIEM WŁADZY RODZICIELSKIEJ?
Małoletni rodzice nie mogą podejmować żadnych decyzji związanych z dzieckiem, wyrażać zgody na zabiegi lecznice, decydować o kwestiach światopoglądowych, ani reprezentować dziecka przed sądem.
CZY MAŁOLETNI RODZICE MOGĄ BRAĆ UDZIAŁ W WYCHOWYWANIU DZIECKA?
Ustawodawca przyznał małoletnim rodzicom możliwość uczestnictwa w sprawowaniu bieżącej pieczy nad dzieckiem oraz w jego wychowaniu. Do bieżącej pieczy nad małoletnim dzieckiem można zaliczyć zaspokajanie jego codziennych potrzeb związanych z pielęgnacją niemowlęcia, karmienie, zabawy, spędzanie czasu.
CZY BRAK WŁADZY RODZICIELSKIEJ WYKLUCZA OSOBISTE KONTAKTY?
Małoletni rodzice mają uprawnienia związane z faktem bycia rodzicami i jednym z takich uprawnień jest prawo do osobistych kontaktów z dzieckiem. Należy zaznaczyć, że nie jest ono elementem władzy rodzicielskiej, ale prawem osobistym, dlatego też przysługuje osobom, którym ta władza nie przysługuje.
W JAKI SPOSÓB NALEŻY ROZUMIEĆ PRAWO DO KONTAKTÓW Z DZIECKIEM?
Prawo do osobistej styczności z dzieckiem należy rozumieć w sposób szeroki, jako możliwość przebywania z dzieckiem i bezpośredniego porozumiewania się z nim a także formy komunikacji pośredniej.
